ترمومتر چیست؟

دما ازجمله کمیت های مهمی بوده که اندازه گیری دقیق آن در واحدهای صنعتی اهمیت ویژه ‌ای دارد؛ برای این منظور ابزارهای مختلفی جهت سنجش میزان درجه حرارت هست که یکی از مهمترین این ابزارها ترمومتر می باشد.
ترمومتر یک وسیله ای است که جهت اندازه گیری دما و حرارت در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد، این دستگاه پر کاربرد در چندین طرح و مدل تولید شده که ساده ترین نوع آن به صورت جیوه ای و تشکیل شده از یک لوله نازک دارای مخزن که با تغییر و بالا رفتن دما جیوه از مخزن خارج و به سمت بالای دماسنج حرکت می کند.
دماسنج ها با دو روش تماسی و غیر تماسی می توانند دمای محیط را اندازه‌گیری نمایند در روش های تماسی معمولاً یک سنسور مانند ترموکوبل مورد استفاده قرار می‌ گیرد.
روش های اندازه گیری دما به صورت غیر تماسی بیشتر بر اساس مقدار تابش فرو سرخ است که جسم هدف، از خود ساطع می کند.
در اغلب کشورها مقیاس اندازه گیری درجه حرارت و دما بر حسب سانتی گراد بوده؛ اما در برخی از کشورها بر حسب فارنهایت دما را اندازه گیری کرده، البته در معادلات فیزیکی از مقیاس کلوین برای دما استفاده می شود.
به طور کلی می‌ توان گفت که ترمومتر از دو جزء مهم و اصلی تشکیل شده است:
• حسگر حرارتی که در مواجهه با دماهای مختلف دچار تغییر می شود و معمولاً به برآمدگی هایی که در انتهای ترمومتر قرار می گیرد می گویند.
• تجهیزات مختلفی که تبدیل شدن تغییرات دمایی را با مقیاس های مناسب نمایش می دهند.

معمولاً ما دمای محیط را با احساس لامسه به صورت سرد و گرم، داغ، معتدل و غیره توصیف می‌ کنیم؛ اما در این توصیفات نمی‌ توان برخی از فرآیندها را به درستی تشخیص داد.
در همه مواقع حس لامسه افراد نمی تواند به صورت دقیق تعیین دما را مشخص نماید و گاهی اوقات این حس لامسه با خطاهای جبران نشدنی مواجه می گردد.
لازم است تا دمای محیط ابزارها و فعالیت های مختلف به صورت دقیق و کامل محاسبه شود، تا فرایندها و تولیدات مختلف به صورت ایمن انجام بگیرد.
بنابراین نیاز به ابزارهایی داریم که بتوانند دمای اجسام و محیط را به صورت دقیق و با کمیت های ‌ قابل محاسبه اندازه گیری کنند.
دستگاه ‌های ترمومتر و دماسنج از مهم‌ترین ابزارهای محاسبه دما هستند که دمای محاسبه شده را با واحدهای قابل فهم مانند سلسیوس و فارنهایت و سانتیگراد نمایش می دهند.

آگاه شدن از دمای محیط و اشیا در حال حاضر اهمیت بیشتری پیدا کرده و در تمامی حوزه ‌ها از پزشکی تا صنایع مختلف نیاز است تا با دستگاه های دقیق، دما و حرارت اندازه گیری شود.
به همین جهت با پیشرفت های تکنولوژی که در صنایع گوناگون رخ داده؛ انواع مختلفی از دماسنج و ترمومتر تولید شده، تا بتواند نیاز همه صنایع را برطرف کنند.
با مرور و گذشت زمان علاوه بر ترمومترهای جیوه ای که از زمان انقلاب صنعتی مورد استفاده قرار می ‌گرفتند، ترمومترهای دیگری مانند الکلی، گازی، لیزری و بسیاری از موارد دیگر تولید شده است.
در اینجا به بررسی برخی از پرکاربردترین انواع ترمومتر از لحاظ مشخصات و ویژگی می ‌پردازیم:
ترمومتر دیجیتالترمومتر دیجیتال را اغلب به صورت پرتابل طراحی می ‌کنند که جهت اندازه گیری و تست دما در شرایط گوناگون، مورد استفاده قرار می گیرد. این ترمومترها مجهز به یک یا چند سنسور ورودی دما هستند و با داشتن صفحه نمایشگر دیجیتال به آسانی دما را به درجه سانتیگراد و فارنهایت نمایش می دهند.
قابل حمل بودن و امکان تست چندین نمونه در مکان‌ ها و زمان ‌های مختلف از مهم‌ترین ویژگی‌ های این نوع ترمومتر بوده که با داشتن سنسورهای دمایی قوی به تنهایی در مکانی ثابت شده و تنها دمای همان نقطه را مشخص می نماید.
برخی از مدل‌ های ترمومتر دیجیتال امکان مشخص کردن دما از دو نقطه تا ۱۲ نقطه را به صورت همزمان دارد؛ به همین سبب هم ترمومتر دیجیتال در صنایع مختلف مورد استقبال قرار گرفته و از آنجایی که اساس کار این نوع ترمومترها از طریق نیمه رساناها است، در صورت تغییر دما مقاومت آن تغییر کرده و در نتیجه تغییر مقاومت جریان های عبوری نیز تغییر می کند، بدین وسیله اندازه گیری دمای محیط نیز صورت می گیرد.
از این نوع ترمومتر بیشتر در لوازم خانگی مانند یخچال، اتو ،کولرهای جدید و غیره استفاده می شود.

ترمومتر محیطی

ترمومترهای محیطی به دلیل نحوه ثبت اطلاعات و نمایش آنها از استقبال بیشتری برخوردار بوده و دارای دو پرآب هستند. معمولاً یک پراب داخلی و یک پرآب خارجی از طریق سیم به این ترمومترها متصل می شود. پرآب خارجی را می توان در فاصله دورتر از واحد قرار داد. صفحه نمایش دمای هر دو پرآب را به صورت همزمان نمایش می دهد و امکان مقایسه مستقیم در لحظه را به وجود آورده است. معمولاً از این نوع ترمومترها در کلاس‌های درس و محل های ذخیره سازی و انبارداری استفاده می کنند.
از مهمترین مزایای استفاده از ترمومتر محیطی:
مقایسه همزمان دمای مکان های مختلف
کمک به شناسایی دلایل خارجی تغییرات دما
امکان نصب این ترمومترها بر روی دیوار یا میزکار
دارای دامنه بالا وضوح مناسب و دقت خوب در اندازه گیری

ترمومتر آنالوگ

آنالوگ شامل طیف وسیعی از دستگاه‌هایی است که به صورت مکانیکی کار می کنند. ترمومترهای آنالوگ جزء محبوب ترین انواع دماسنج ها محسوب شده که قیمت های ارزان تری به نسبت سایر نمونه های دیگر دارند؛ از این نوع ترمومتر بیشتر در محیط خانه و محیط های غیر تخصصی استفاده می شود.

ترمومتر معمولی یا جیوه ای

ترمومترهای معمولی که به ترمومترهای انبساطی نیز شهرت داشته، با داشتن یک لوله باریک و مخزن به شکل کروی یا استوانه ای که درون آن را عمدتاً با مایعی از جنس جیوه و الکل پر می کنند می‌توانند دمای محیط را مشخص نمایند.
معمولاً جیوه یا الکل در اثر گرما منبسط شده و درون سطح لوله بالا می رود، شیشه به کار برده شده در این نوع ترمومترها بسیار نازک بوده و به آسانی امکان تبادل گرما بین شیشه و محیط بیرون صورت می گیرد، هر چقدر که لوله یک دماسنج باریک تر و ضخامت شیشه ها نازک تر باشد، در نتیجه دماسنج دقت بیشتری دارد.

ترمومتر الکلی

اساس کار ترمومتر الکلی شباهت زیادی به ترمومترهای جیوه‌ای داشته؛ اما به جای اینکه در مخزن جیوه باشد، از الکل استفاده می ‌کنند. بیشترین مکان استفاده و کاربرد ترمومتر الکلی در آزمایشگاه‌ ها است. از این نوع دماسنج جهت بازه دمایی صفر درجه تا ۱۰۰ درجه سانتی‌ گراد استفاده می ‌شود.
از آنجایی که الکل درجه سمیت کمتری نسبت به جیوه دارد؛ بیشتر مورد توجه و استفاده قرار گرفته می‌ گیرد.

ترمومتر لیزری

ترمومتر لیزری که به آن ترمومتر مادون قرمز هم گفته می‌ شود، می ‌تواند تشعشعات لیزری ساده شده از سطوح مختلف را دریافت کرده و بر اساس دما نمایش دهد. تمامی اجسام می تواند، اشعه مادون قرمز منتشر کنند که میزان و شدت آن متناسب با دمای جسم است.
ترمومترهای لیزری بر این اساس کار کرده که موجی از پرتو مادون قرمز را ارسال نموده که با جسم برخورد می کند، در اثر این برخورد با توجه به دمای جسم پرتوهای بازگشتی تغییر داشته و با اندازه گیری این تغییرات دمای جسم مشخص می گردد.
ترمومتر لیزری از فاصله دور می تواند دمای اجسام را اندازه گیری نماید؛ به همین جهت کاربردهای زیادی برای مواقع خاصی که امکان نزدیک شدن به منبع حرارتی وجود ندارد، پیدا کرده است.
در حال حاضر از ترمومتر لیزری استفاده های زیادی می شود و در اغلب مواقع که امکان نزدیک شدن به اجسام هم هست، از ترمومتر لیزری استفاده می گردد.
از مهمترین مزایای استفاده از ترمومتر لیزری:
امکان اندازه گیری دمای شدید بدون نیاز به تماس
اندازه گیری دما فقط با کشیدن یک ماشه
امکان هدفگیری دقیق حسگر با کمک سیستم های هدف گیری لیزری
دارای دامنه بالا وضوح و دقت مناسب در اندازه گیری

ترمومتر ترموکوپلی

ترمومترهای ترموکوپلی در گروه دماسنج های تماسی قرار گرفته که بر اساس پدیده ترمو الکتریک طراحی شده است. مطابق این پدیده دو سر رشته سیم هادی نازک غیر همگون مانند مس و آهن را به یکدیگر اتصال داده و دو سر انتهایی سیم ها را به یک میلی آمپر متر متصل می‌ کنند. با گرم شدن نقطه اتصال سیم ها در مدار جریان الکتریکی کوچک، اختلاف پتانسیل به وجود می ‌آید که مقدار این جریان به جنس سیم ها و دمای اعمالی به محل اتصال دو سیم ارتباط دارد.
در صورتی که به دنبال اندازه گیری دقیق تر دما باشند دو میله فلزی غیر همگن را از یک سر به یکدیگر جوش داده و سپس از سرهای انتهایی مجموعه را به یک دمای ثابت مثلاً دمای صفر درجه مخلوط آب یخ متصل کرده، سپس اقدام به اندازه گیری دما به طور دقیق می نمایند.

پیرومتر یا آذرسنج

هر زمان که بخواهند دمای محیط های بسیار پر حرارت را اندازه گیری کنند، معمولاً از دستگاه‌ های خاص استفاده می ‌شود که از پیرومتر یا آذرسنج جهت اندازه گیری دمای فراتر از بسترهای دمای، دماسنج های ترموکوبلی کاربرد دارد. از این نوع دماسنج هایی که به صورت غیر تماسی هستند، برای اندازه گیری دمای کوره های ذوب فلزات استفاده می گردد. معمولاً به پیرومترهای دیگری مانند آذرسنج یا دماسنج غیر تماسی هم گفته می ‌شود، از ساده ‌ترین نوع پیرومترها می توان به یک تلسکوپ مخصوص که دارای یک لامپ تنگستنی کوچک و فیلتری به رنگ قرمز است اشاره کرد.
معمولا از این نوع دماسنج برای محاسبه دماهای در حد ذوب و حتی بالاتر بدون نیاز به تماس مستقیم استفاده می کنند.

ترمومتر مواد غذایی

ترمومتر مواد غذایی جزء ابزارهای لازم و ضروری است که در صنایع مختلف غذایی مورد استفاده قرار می گیرد و در چند دسته و گروه لیزری و نفوذی طراحی و تولید می ‌شود.

ترمومتر نفوذی یا میله ‌ای

ترمومترهای نفوذی که با داشتن یک میله بلند می توانند دمای میانی محصولات را اندازه گیری کنند، از این نوع ترمومتر بیشتر در صنعت دامپزشکی و صنایعی که با جامدات نرم سروکار دارند استفاده می شود.

ترمومتر بی متال

از این نوع ترمومتر که به صورت تماسی است، بیشتر برای اندازه گیری و سنجش دمای وسایل مختلفی مانند اتو، سماور و همچنین آبگرمکن به کار می برند. این ترمومتر شبیه دستگاه های فشار سنج عمل کرده و رنج دمای منهای۴۰ درجه تا حداکثر ۳۰۰ درجه سانتیگراد را محاسبه می نماید.

ترمومتر گازی

ترمومترهای گازی که به ترمومترهای دنباله ‌دار هم معروف هستند از قوانین ساده گازهای کامل استفاده کرده و با افزایش فشار در اثر افزایش دما در حجم ثابت اقدام به افزایش اندازه گیری این فشار بر حسب دما می کنند. دنباله بلندی که در این نوع از ترمومتر وجود دارد، از یک لوله مویین تشکیل شده که به کمک شیلد از محیط اطراف عایق می شود و تنها قسمت حباب شکل انتهای آن که به دما حساس است مشخص می باشد.

ترمومتر پزشکی

ترمومترهای پزشکی برای اندازه گیری دمای بدن و تب در کودکان و بزرگسالان طراحی و ساخته شده ‌اند که به چند شکل جیوه ای و دیجیتال می باشد.

محاسبه دما در کلیه فرآیندهای صنعتی اهمیت زیادی دارد؛ به همین جهت ترمومترها در انواع مختلف از جایگاه های مهمی در صنایع برخوردار هستند.
در برخی از فرایندهای صنعتی و مراحل تغییر دما و ثبت آن نیز از جایگاه های بیشتری برخوردار بوده، به همین جهت باید از دستگاه های باکیفیت و کاملا دقیق استفاده شود.
تنوع بالایی که در بین دستگاه‌ های ترمومتر وجود دارد، نحوه اندازه گیری دما نیز به چندین روش صورت می گیرد.
به طور کلی مهم ترین موارد استفاده از ترمومترها عبارتند از:
در صنعت پزشکی و همچنین دامپزشکی برای محاسبه دمای بدن
در نیروگاه های تولید برق برای تنظیم کردن دمای دستگاه ها و جلوگیری از انفجارهای مختلف
در کوره های ذوب فلزات و همچنین کوره های آجرپزی برای مشخص بودن دما و هم چنین اندازه گیری دمای ذوب فلزات
در صنایع کشتی سازی و تولیدات خودرویی و همچنین صنعت هوانوردی و ساخت هواپیما ها برای محاسبه و اندازه گیری دقیق دما در مراحل گوناگون ساخت
در سیستم های تهویه و گرمایش ساختمانی برای تنظیم دمای محیط و جلوگیری از خطرات انفجار
قابل استفاده در صنایع گوناگون از جمله سردخانه ها و صنایع ساخت لوازم خانگی
پر کاربرد در صنعت کشاورزی جهت تنظیم کردن دمای محیط گلخانه ها
کاربرد بسیار گسترده و مهم در آزمایشگاه های کارخانجات و آزمایشگاه های پزشکی
مورد استفاده در کارخانجات تولید مواد غذایی برای کنترل فرآیندهای آماده سازی غذاها

ترمومترها انواع مختلفی دارند که هر کدام از آنها در بخش خاصی مورد استفاده قرار می گیرد، این تنوع بالا موجب سردرگمی خریداران می شود.
با کسب آگاهی کامل در مورد انواع ترمومتر و نحوه کارکرد آنها با خیال راحت می توانید متناسب با نیاز خود اقدام به خرید ترمومتر کنید.
در اینجا به برخی از نکات مهم در حین خرید ترمومتر اشاره داریم:

محدوده دمایی قابل اندازه گیری

با توجه به نوع محیط کاربری و محدوده دمایی آن میت وانید از انواع ترمومترهای مختلف مطابق نیاز و سلیقه خود تهیه کنید.

انتخاب نوع دستی، پرتابل یا نصبی

در هنگام تهیه ترمومتر باید با توجه به شرایط استفاده این دستگاه را در نمونه های پرتابل، دستی یا در نمونه های نصبی تهیه کرده تا بهترین کاربرد را داشته باشد.

اندازه ترمومتر

ترمومترها در ابعاد مختلف تولید شده و از دماسنج های معمولی با اندازه کوچک تا دماسنج های صنعتی با صفحه نمایش های بزرگ و خوانا وجود دارد که می توانید متناسب نیاز خود هر کدام از این دستگاه ها را تهیه نمایید.

خاموشی خودکار

با توجه به شرایط کاری بهتر است از دماسنج هایی استفاده شود که امکان خاموش شدن به صورت خودکار را داشته باشد، تا در منبع تغذیه صرفه ‌جویی گردد.

قیمت ترمومتر

هر چقدر که قابلیت ‌های ترمومتر بیشتر باشد، قیمت آن نیز افزایش پیدا می کند. پس با توجه به شرایط و نیاز و هزینه‌ های خود اقدام به خرید این دستگاه ها در اندازه و ابعاد مختلف نمایید.

در هنگام خرید ترمومتر با قیمت های متفاوتی در بازار رو به رو می گردید، خوب است بدانید که قیمت ترمومتر بر اساس اندازه و وزن آن، بازه اندازه گیری دما، دیجیتال یا آنالوگ بودن، میدان خوانش دما، میزان دقت در اندازه گیری و بسیاری از موارد دیگر مشخص می گردد.
با انتخاب مراکزی که اطلاعات لازم و ضروری را در مورد هر نمونه از دستگاه ترمومتر به خریدار ارائه می دهد، می توانید به شکل آگاهانه تری اقدام به خرید و انتخاب از بین تنوع بالای این دستگاه ها کنید.
این مجموعه با فروش ترمومتر با بهترین قیمت ممکن در بازار سعی دارد، تا دست خریدار را برای انتخاب تنوع بالای محصول باز بگذارد.
با انتخاب این مجموعه می توانید از تهیه دستگاه های با کیفیت بالا به همراه گارانتی و خدمات پس از فروش مطمئن باشید؛ زیرا تمامی محصولات از کارخانجات برند و مطرح ارائه می شود.
ارائه ترمومتر ارزان و باکیفیت موجب شده تا خریداران با خیال راحت اقدام به ثبت سفارش و دریافت این دستگاه در کمترین روز کاری کنند.